Vrouw van de hoop
8 juni 1972. Trang Bang. Een mooie zomerdag. Een 9-jarig meisje speelt met een groepje kinderen in de buurt van de tempel van het dorp als ze opeens het geluid van een vliegtuig horen. “Wegrennen, weg, weg”, roepen enkele Zuid-Vietnamese soldaten meteen. Te laat. Het nota bene Amerikaanse vliegtuig laat vier bommen vallen. De napalm vliegt in het rond.
De kleine Kim ziet dat haar linkerarm in brand staat en probeert de vlammen van zich af te vegen. Daardoor raakt ze ook gewond aan haar rechterarm. Haar nek, haar rug, het vuur is opeens overal. In totale paniek vlucht het meisje het dorp uit. De vlammen hebben haar kleren verbrand als ze, samen met twee broertjes, een nichtje en neefje en enkele soldaten, naakt op Route 1 richting buitenlandse journalisten rent.
AP-fotograaf Nick Ut, nog maar net 21, ziet haar aankomen en doet zijn professionele werk. Hij maakt foto’s, gruwelijke foto’s. “Te heet, te heet”, schreeuwt het verbrande kind. Een verslaggever van de BBC schiet te hulp en besprenkelt haar nek, haar rug en haar benen met water. Maar ook hij weet op dat moment niet dat dit eigenlijk het ergste is wat hij kan doen. Napalm ontbrandt wanneer het in contact komt met zuurstof waar het dat ook maar tegenkomt. Dus ook in water, waarvan het molecuul tenslotte een zuurstofatoom bevat. Het meisje vliegt dus opnieuw in brand.
Nick Ut ziet haar bezwijken. Op haar rug is haar huid helemaal weggebrand. Hij huivert en brengt het kind naar een ziekenhuis waar de dokters Kim ten dode opschrijven en niet willen behandelen. Drie dagen ligt ze nog maar amper levend in een mortuarium. De fotograaf blijft aandringen op verzorging en redt daarmee haar leven.
Als de kleine Kim dertien maanden en zestien operaties later het ziekenhuis verlaat, is de iconische foto van het schreeuwende en huilende meisje dat naakt en onder de brandwonden in blinde paniek de weg af rent wereldberoemd. De plaat brengt de Amerikaanse president Nixon, die zelfs zijn twijfels uitspreekt over de authenticiteit, in grote verlegenheid en wordt hét beeld van de Vietnamoorlog. Het zorgt voor massaprotesten tegen de oorlog. Fotograaf en kind zijn overigens later vrienden voor het leven geworden, tot op de dag van vandaag noemt Kim hem haar ‘lieve oom Ut’.
Vele vreselijke jaren van operaties en onmenselijke pijnen volgen. Kim ondergaat het allemaal en is het medische personeel enorm dankbaar. Ze is zo onder de indruk van hun werk dat ze besluit om zelf voor arts te gaan studeren. Maar als ze daar tien jaar na de bommen eindelijk mee bezig is, wordt bekend dat het meisje van die foto nog in leven is en waar ze woont. Kim Phuc Phan Ti wordt vervolgens door de Noord-Vietnamese regering onmiddellijk ingezet in de propagandaoorlog tegen Amerika. Ze kan niet meer naar school, staat onder strikt toezicht van de regering. Alle vrijheden worden haar ontnomen. Nog maar 19 jaar jong en opnieuw wordt haar haar leven afgenomen.
Tot ze tijdens haar huwelijksreis naar Moskou een tussenlanding in Canada maakt. Daar besluiten zij en haar man niet meer terug te gaan naar Vietnam. “Daar op dat moment heb ik mijn leven in eigen hand genomen en besloten voor vrijheid te kiezen. Ik dacht alleen maar: God sta mij bij. Gelukkig kregen we asiel.”
Het 9-jarige meisje van toen is inmiddels 55 en heeft nog elke dag pijn. Ze is nu voor het eerst in Nederland. Om haar boek ‘Het napalmmeisje (Haar leven van vuur naar vrede)’ te presenteren. Ze hoopt met haar levensverhaal meer bewustzijn te creëren. Haar credo: “Tel vooral ook je zegeningen.”
We zien vanavond in Alblasserdam ondanks alle ellende een sterke en evenwichtige vrouw. Ze vertelt dat ze inmiddels een trotse oma is en lacht veel. Ondanks die pijnen en alle vermoeiende afspraken. Dankzij haar rotsvaste geloof in God heeft ze inmiddels geleerd om de mensen die haar al dat leed hebben aangedaan te vergeven, om door te gaan. “Vergeving geeft rust.”
Kim Phuc is een standvastige vrouw met een missie geworden. Vanuit Canada zet ze zich met haar eigen Kim Foundation International in voor psychische en medische hulp aan kinderen in oorlogsgebieden. Helaas is dat nog steeds meer dan nodig, want blijkbaar hebben we met z’n allen maar bitter weinig geleerd. De kinderen in Syrië, de jonge drenkelingen in de Middellandse Zee, Kim zag en ziet het allemaal voorbijkomen. “Ze zijn, net als ik toen, op het verkeerde moment op de verkeerde plaats en ze hebben, net als ik toen, hulp nodig.”’
“Ik weet wat ze meemaken, ik begrijp hun pijn en ik weet wat ze nodig hebben”, zegt vredesactiviste Kim Phuc, die ook wel het bekendste oorlogskind ter wereld na Anne Frank wordt genoemd. “Als ze mij zien, zien ze ook hoop voor de toekomst. Hoop blijven houden, wat er ook gebeurt in je leven, is zo belangrijk. Ik zeg het zo vaak: Verlies nooit je hoop!”
“Toen de oorlog mijn woonplaats Trang Bang bereikte, was het net alsof een reusachtige lichtknop werd uitgeschakeld. Toen die napalmbommen vielen, werd alles vernietigd: ons bezit, onze vrijheid, ons leven. Maar ik ben er, bijna 46 jaar later, nog steeds, ik ben dus zelfs een trotse oma geworden, en ik deel graag mijn ervaringen. Ja, het reizen en werken kunnen mij soms behoorlijk uitputten, maar dan zegt een stem diep in mijn hart: niet opgeven Kim. Ik hou van die kinderen en als ik iets voor ze kan betekenen geeft dat veel voldoening.”
Ze praat honderduit en zingt zelfs een Vietnamees liedje. Over de volle maan en romantiek. We kijken naar een foto in haar boek waar ze haar oudste zoon, toen nog een baby, vasthoudt. “Niemand geloofde dat ik fysiek ooit nog in staat zou zijn om kinderen te krijgen. Onmogelijk. Er zat geen rek meer in mijn huid, mijn organen hadden te veel te lijden gehad door de verzengende napalm en zouden tijdens een bevalling verder kunnen beschadigen. Hun ongelijk werd bewezen met de geboorte van Thomas.”
Ze kreeg nog een zoon. En anderhalf jaar geleden dus een kleinzoon. “Weet je hoe leuk dat is?” Ik knik en zeg dat ik er twee heb. Dan pakt ze het boek uit mijn handen en schrijft er ‘For the New Children’ in. Voor de nieuwe kinderen, voor de nieuwe generatie die, zo hoopt ze van harte, voor meer vrede en liefde zal zorgen dan deze generatie. Want hoop moet er altijd zijn.